مسلمانان قبل از حکومت خلیفه سوم، در مسئله وضو اتفاق نظر داشته، در موردمسح پاها یا شستن آن، اختلاف نظر بارزى نداشتند، اما از روایاتى که از عثمان دربیان کیفیت وضو نقل شده، استفاده مى شود، آغاز اختلاف در این زمینه در دوره خلافت این خلیفه آغاز شدهاست،که رَواه المُسلمُ فی صَحیحَةِ.أمّاعامل نحوى در کلمه«ارجلکم»چیست ؟ توضیح این که در آیه مبارک«یا ایها الذین آمنوا اذا قمتم الى الصلاة فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی المرافق وامسحوا برؤوسکم و ارجلکم الى الکعبین و...» دو عامل و دو فعل وجود دارد که در ابتدا به نظر مى رسد هر یک بتواند عامل نحوى کلمه «ارجلکم» باشد. اما بحث در این است که ذوق عربى کدام یک را عامل این کلمه مى داند؟ آن دو عامل: «فاغسلوا» و «وامسحوا» است. اگر بگوییم عامل نحوى «ارجلکم  » «فاغسلوا» است، شستن پاها واجب مى شود، اما اگر بگوییم عامل،«امسحوا» است، مسح پاهاواجب مى شود. بنابراین ملاک وجوب مسح یا غسل، درگرو تعیین عامل کلمه «ارجلکم»است  .بدون شک با قطع نظر از هر گونه پیش داورى و عمل متداول بین مسلمانان، دقت درآیه شریفه، عامل دوم را اثبات مى کند، یعنى «فامسحوا» عامل «ارجلکم» است، نه «فاغسلوا» که دورتر است. به عبارت دیگر، «ارجلکم» عطف بر کلمه نزدیک تر، یعنى «رؤوسکم» است، نه عطف بر کلمه دورتر که «وجوهکم» باشد. این مطلب رابا مثالى توضیح مى دهیم:اگر بشنویم که کسى مى گوید: «اُحبُّ زیداً و عمرواً و مررت بخالدٍ وبکر» و اعراب نصب یا جر بکر را ظاهر نکند، در این صورت مى گوییم بکر بر خالد عطف است وعامل نحوى آن، فعل دوم یعنى «مررت» است و عطف بر «عمرو» نیست تا عامل نحوى آنفعل نخست یعنى «اُحِبُّ» باشد.

علماى ادبیات عرب گفته اند اصل این است که کلمه بر کلمه اى که نزدیک تر است عطف شود و عدول از این اصل نیازمند وجود قرینه اى در کلام است، و گرنهموجب مى شود مراد واقعى متکلم فهمیده نشود، مثلا وقتى رئیس به خادم خود می گوید:«اکرم زیدا و عمروا و اضرب بکرا و خالدا» خادم بین این دو جمله تفاوت مى گذاردومى فهمد عمروا بر زیدا و خالدا بر بکرا عطف است و احتمال دیگرى به خاطرش خطور نمی کند.

از نظر ما اختلاف قراء در کلمه «ارجلکم» که گروهى آن را با نصبخوانده اند وگروهى دیگر با جر، در دلالت آیه بر وجوب مسح تاثیرى نمى گذارد. توضیحاینکه نافع و ابن عامر و عاصم «البته بنا بر روایت حفص از او» «ارجلکم» را به نصبقرائت کرده اند و این، قرائت معروفى است که قرآنهاى متداول مطابق آناست.

ابن کثیر، حمزه، ابو عمرو و عاصم «البته به روایت ابى بکر ازاو» آن کلمه را به جر قرائت کرده اند.

به اعتقاد ما هر دو قرائت یاد شده، بدون اینکه تردیدى وجودداشته باشد، بر قول به وجوب مسح، منطبق است، زیرا قرائت جر قوى ترین شاهد است براینکه کلمه «ارجلکم» بر کلمه «برؤوسکم» عطف شده است، زیرا دلیلى براى قرائت جرجزاینکه به کلمه «برؤوسکم» عطف شده باشد، وجود ندارد. در این صورت بدون شک، پاها راباید مسح کرد. دلیل قرائت نصب این است که این کلمه بر محل «برؤوسکم» که به دلیل مفعول بودن، منصوب است، عطف شده است. عطف بر محل یک کلمه،در زبان عربى متداول است ومواردى از این قبیل در قرآن کریم وجود داردمن جمله اینکه خداوند در قرآن، فرموده است: «ان الله بری ء من المشرکینورسوله» که قرائت کلمه «رسوله» به ضم، قرائتى معروف و متداول است و دلیلی براى رفع آن جز اینکه عطف بر محل اسم ان، یعنى لفظ جلاله در عبارت «ان الله» باشد،وجود ندارد، زیرا «الله» مبتداست.