حکیم مؤذن از امام صادق (ع) نقل می کند و می گوید :
قلت له : و اعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول قال : هی والله الافاده یوما بیوم درباره فهم معنای غنیمت از امام صادق (ع) پرسیدم که غنیمت در آیه واعلموا انما غنمتم چیست ، حضرت فرمود این همان بهره و فایده روز به روز است . (1)
ج : در کتاب فقه الرضا (ع) آمده است :
« وقال ـ جل و علا ـ : و اعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول و لذی القربی ... و کل ما افاده الناس فهو غنیمه لا فرق بین الکنوز لمعادن و الغوص و مالی الفیء الذی لم یختلف فیه و هو ما ادعی فیه الرخصه ، و هو ربح التجاره و غله الضیعه و سائر الفوائد ، من المکاسب و الصناعات و المواریث و غیرها ، لان الجمیع غنیمه و فائده من رزق الله تعالی»
« خداوند متعال فرمود :و بدانید آن چه از غنیمت نصیب شما شد خمس آن مال خدا ، رسول و ذوی القربی است ... و هر بهره و فایده ای که نصیب مردم می شود ، آن غنیمت است . در این باره فرقی بین گنج ، معادن ، غوص و درآمدی که از راه تجارت و مانند آن عاید می شود ، نیست . همه اینها غنیمت است و فایده از رزق خداوند متعال ... (2)
در روایت علی بن مهزیار از امام جواد (ع) آمده است :
«فاما الغنائم و الفواید فهی واجبه علیهم فی کل عام قال الله ـ تعالی ـ و ا علموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه »
« اما در غنائم و فواید بر مردم لازم است که در هر سالی خمس آن را بدهند خداوند متعال فرمود : و اعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه . (3)
دراین روایت غنیمت به ارباح مکاسب و تجارت تسری داده شده است .
جوامع روایی اهل تسنن
ـ نوشته پیامبر (ص) برای عمروبن حزم :
پیامبر (ص) هنگامی که عمروبن حزم را به یمن روانه نمود دستور داد تا منشوری را بنویسند در این نوشته آمده است : « ... و ان یاخذ من المغانم خمس الله»
در مغانم و فواید خمس آن اخذ گردد(4)(5)(6)
جوامع روایی شیعه
روایت عیس بن مستفاد :
ان رسول الله (ص) قال لابی ذر و سلمان و القمداد و ... اخراج الخمس من کل ما یملکه احد من الناس ...
پیامبر (ص) به ابوذر ، سلمان و مقداد فرمود : و خمس مال را از تمامی ما یملک بپردازید( 7)
روایت حکیم مؤذن :
امام صادق (ع) فرمود :که در آیة « و اعلموا انما غنمتم »
مراد از غنیمت فواید و در آمدهای روزانه نیز هست8))
روایت موثقه سماعه :
از امام هشتم (ع) نقل می کند و می گوید از آن حضرت (ع) پرسیدم که در چه مواردی بایدخمس پرداخت کرد ، حضرت فرمود هر چه که بهره و درآمد مردم باشد .( 9)
---------------------------------------------------------------------
1 ـ فقه الرضا ، ص 293
2 ـ وسایل الشیعه ، ج 6 ،ص 349 ، کتاب الخمس ،ابواب مایجب باب 8 ، خ 5
3 ـ صحیح مسلم ، ج 1 ،ص 35 ، سنن نسایی ، ج 2 ، ص 333 ، مسند احمد بن حنبل ، ج 3 ، ص 318 ، صحیح بخاری ، ج 4 ، ص 205 ، معالم المدستین ، ج 2 ، ص 119
4ـ طبقات الکبری ، ابن سعد ، ج 1 ، ص 270
5 ـ سید مرتضی عسکری ، معالم المدرستین ، ج 2 ، صص 119 تا 127
6 ـ کنز لعمال ، کراجکی ، ج 7 ،ص 65
7 ـ وسایل الشیعه ، ج 6 ، ص 386 ـ کتاب الخمس ،ابواب انفال ، باب 4 ، خ21
8 ـ وسایل الشیعه ، ج 6 ، ص 350 ، کتاب الخمس ابواب ما یجب باب 8 ، خ 6