فلسفه تنصیف دیه زنان سؤال: اسلام دین عدالت است، به همین جهت پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله)خون همه مسلمانان را برابر دانسته، و هیچ فرقى بین خون زن و مرد، کوچک و بزرگ، پیر و جوان، تحصیلکرده و بى سواد، عالم و جاهل، رئیس و مرئوس، مرجع تقلید و مقلّد، نگذاشته، و اعلام فرموده: «اَلْمُسلِمُونَ اِخوَة تَتکافی دِماؤهُم; مسلمانان با هم برادرند(1) و خون تمام آنها با هم برابر است».(2) با توجّه به این مطلب چگونه اسلام دیه زنان را (در صورتى که دیه جنایت به ثلث دیه کامل برسد) نصف دیه مردان قرار داده است؟ آیا این حکم با روح عدالت اسلامى سازگار است؟ علاوه بر این، بر فرض که فلسفه حکم مذکور این بوده که نقش زنان درزمانهاى قدیم در فعالّیتهاى اجتماعى کم بوده و یا اساساً نقشى نداشته اند، ولى اکنون که زنان در جامعه نقش مهمّى ایفا مى کنند، به گونه اى که گاه دوشادوش مردان و در برخى موارد جلوتر از آنان حرکت مى کنند، و اسلام نیز این فعالّیتها را با حفظ جهات عفّت و رضایت همسر مجاز مى داند، آیا باز هم دیه زن نصف دیه مرد است؟ پاسخ: از اشکال فوق به دو شکل مى توان جواب داد; جوابى اجمالى و کوتاه، و پاسخى مشروح و تفصیلى . جواب کوتاه: دیه بر خلاف تصوّر بعضى از مردم «خونبها» نیست! چون از نظر اسلام بهاى خون یک انسان هزاران برابر دیه، بلکه بیش از آن است، بلکه قرآن مجید ارزش خون یک انسان مظلوم بى گناه را با خون تمام مردم روى زمین یکسان و برابر دانسته است! «مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیْرِ نَفْس اَوْ فَساد فِی الاَرْضِ فَکَانَّما قَتَلَ النّاس َ جَمیعاً»(3) خون یک انسان برابر با خون همه انسانهاست و خون همه انسانها قابل ارزشگذارى نیست! بنابراین، تفسیر «دیه» به «خونبها» تفسیر صحیحى نیست. در اینجا این سؤال پیش مى آید که اگر دیه خونبها نیست پس چیست؟ آیا دیه نوعى مجازات است یا جبران خسارت اقتصادى که بر اثر فقدان مقتول حاصل مى شود؟ در جواب مى گوییم: دیه هم مجازات است و هم جبران خسارت مالى; مجازات است براى این که قاتل احتیاط بیشترى کرده، و حواسش را جمع نموده، تا در آینده مرتکب چنین خطایى نشود. و جبران خسارت مالى است بدین جهت که با فقدان مقتول خلاء اقتصادى در خانواده اش ایجاد مى شود و دیه این خلاء مالى را پر مى کند. و از آنجا که خلاء اقتصادى ناشى از فقدان مردان به مراتب بیش از خلاء اقتصادى ناشى از فقدان زنان است، بدین جهت دیه زنان نصف دیه مردان است. امّا جواب تفصیلى: زن همانند مرد داراى ویژگیهاى سه گانه است. ویژگى انسانى و الهى، ویژگى علمى، فکرى و فرهنگى، و ویژگى اقتصادى
